کلید محافظ جان RCCB که مخفف عبارت Residual Current Circuit Breaker می باشد، یکی از انواع کلیدهای محافظتی قطع کننده می باشد. همان طور که می دانیم انواع مختلفی از قطع کننده های مینیاتوری مانند MCB وجود دارد که بر روی اصل عملیاتی مختلف کار می کنند و اهداف ایمنی متفاوتی دارند. این کلید RCCB) یا RCB) قادر است که جریان خطای اتصال زمین را تشخیص داده و چنانچه از مقدار تنظیمی بیشتر باشد مدار را قطع نماید. اساس کار آن مقایسه جریان های ورودی و خروجی به کلید می باشد. چنانچه جمع جبری جریان های ورودی خروجی بیشتر از صفر باشد به مفهوم نشت جریان به زمین بوده و مدار را قطع می نماید. نوع خانگی این کلید به کلید خطای جان معروف می باشد. در ادامه به مبحث کاربرد کلید محافظ جان نیز می پردازیم:
عملکرد: کلید RCB وسیله ای است که جریان را حس می کند و هر گونه خطای ولتاژ پایین (بر اثر جریان نامتعادل) به هنگامی که خطایی رخ دهد، قطع می کند.
هدف: کلید RCB اساساً برای جلوگیری از شوک و یا مرگ ناشی از شوک در انسان مورد استفاده قرار می گیرد، بدین صورت که با قطع مدار اصلی در کسری از ثانیه از بروز حوادث جلوگیری می کند.
انواع کلید محافظ جان RCCB
کلید های محافظ جان به دو نوع تقسیم می شود:
محافظ جان RCD(Residual-Current Device)
محافظت کامل از افراد و تجهیزات RCCB(Residual-Current Circuit Breaker)
دو پل و چهار پل: این نوع دوپل برای مدارات تک فاز و نوع پهار پل برای مدارات سه فاز مورد استفاده قرار می گیرد جریان های نشتی کوچکی را که توسط فیوز یا کلید مینیاتوری شناسایی نمی شوند اما می توانند زمینه ساز آتش سوزی یا برق گرفتگی شوند را شناسایی و مدار را در زیر یک دهم ثانیه قطع می نماید. همچنین جریان نشتی ممکن است از راه بدن فردی که با زمین تماس دارد و به طور تصادفی دستش با قسمت برقدار مدار تماس پیداکرده است به وجود آید، این کلیدها به گونه ای طراحی می شوند که (اگر سازنده حساسیت به جریان نشتی را ۳۰ میلی آمپر تنظیم نماید) پیش از آسیب رسیدن به فرد مدار را قطع می کنند. کلیدهای محافظ جریان نشتی از نوع الکترومغناطیس و با حساسیت های ۳۰، ۱۰۰ و ۳۰۰ میلی آمپر و با جریان های اسمی ۲۵ تا ۶۳ تولید و قابل عرضه می باشند. این کلیدها برای قطع مدار در برابر اضافه بار و اتصال کوتاه طراحی نشده اند.
نحوه عملکرد کلید RCCB
کارکرد بسیار ساده ای دارد که مبتنی بر قانون جریانی کیرشهف می باشد، یعنی جریان ورودی در یک مدار باید برابر با جریان خروجی آن مدار باشد. این کلید قطع کننده مدار به گونه ای ساخته شده است که هر زمان خطایی رخ دهد، تعادل جریان خط و خنثی (نقطه نول) با یکدیگر مطابقت ندارند (عدم تعادل اتفاق می افتد، زیرا جریان یک مسیر ارتینگ دیگر را پیدا می کند). مدار آن به گونه ای ساخته شده است که هر مقدار جریان مدار ورودی و خروجی را مقایسه می کند. هرگاه جریان ورودی و خروجی مساوی نباشد، جریان باقی مانده که اساساً تفاوت بین دو جریان است، مدار را برای تریپ کردن یا خاموش کردن فعال می کند که به آن جریان نشتی می گویند.
اصول کار کلید RCCB
اصل کار این کلید در ترانسفورماتور Toroidal می باشد در شکل زیر نشان داده شده است که دارای سه سیم پیج می باشد. دو سیم پیچ اولیه (حاوی جریان خط) و ثانویه (حاوی جریان نول) می باشند که اگر هر دو جریان برابر باشد، شارهای برابر و مخالف ایجاد می کند. هرگاه خطایی رخ دهد و هر دو جریان تغییر کنند، از جریان شار ایجاد می شود، که به نوبه خود جریان متفاوتی را تولید می کند که از طریق سیم پیچ سوم جریان می یابد (سیم پیچ حسگر که در شکل نشان داده شده است) که به رله متصل می شود. ترانسفورماتور Toroidal، سیم پیچ و رله را با هم به عنوان RCD می شناسند.
تست جریان کلید RCCB:
مدار تست همیشه شامل RCD می باشد که اساساً بین سیم هادی در طرف بار و منبع خنثی متصل می شود که به تست مدار هنگام روشن یا خاموش کردن منبع تغذیه کمک می کند. زمانی که دکمه تست فشار داده شود جریان شروع به عبور از مدار تست می کند بسته به مقاومت به کار برده شده در مدار ادامه پیدا می کند. این جریان از سیم پیچ RCD در طرف جریان بار عبور می کند. اما از آنجا که این مدار از سیم پیچ طرف نول RCD نیز عبور می کند، عدم توازن بین سیم پیچ اولیه و سیم پیچ ثانویه دستگاه رخ می دهد و به تبع آن، RCCB تغذیه را قطع می کند (حتی در شرایط نرمال). بدین ترتیب مدار تست قابلیت اطمینان RCCB را آزمایش می کند.
مزایای کلید RCCB
• محافظت در برابر خطای زمین و همچنین هر جریان نشتی
• با عبور جریان بیش از حد، به طور خودکار مدار را قطع می کند
• امکان ترمینال دوگانه هم برای اتصال به کابل و هم برای باس بار وجود دارد
• محافظت در برابر نوسان ولتاژ
انواع تیپ های کلید RCCD
1- کلید محافظ نشتی جریان تیپ AC
کلید محافظ جان یا کلید محافظ نشتی جریان RCCB تیپ ACقابلیت تشخیص جریانهای نشتی با شکل موج متناوب AC را دارند. این گروه از کلید محافظ جان به صورت 2 پل و 4 پل در دسترس است. رنج جریان نامی از 16 تا 125 آمپر و رنج جریان نشتی A0.5A ,0.3A , 0.1A , 0.03A , 0.01 بوده و ولتاژ کاری 200 تا 400 ولت می باشد.
2- کلید محافظ نشتی جریان تیپ A
کلید محافظ جان یا کلید محافظ نشتی جریان RCCB تیپA قابلیت تشخیص جریان نشتی با شکل موج متناوب AC و مستقیم DC پالسی را دارند. این گروه کلید محافظ جان در انواع 2 پل و 4 پل ارائه می گردند. رنج جریان نامی از 16 تا 80 آمپر و رنج جریان نشتی A0.5A , 0.3A , 0.1A , 0.03A , 0.01 بوده و ولتاژ کاری 200 تا 400 ولت است. مدل خاصی از این کلید محافظ جان برای شبکه هایی با ولتاژ 500 ولت نیز ارائه شده است.
3- کلید محافظ نشتی جریان تیپ B
کلید محافظ جان یا کلید محافظ نشتی جریان RCCB تیپ B قابلیت تشخیص جریان نشتی با شکل موج متناوب AC و مستقیم DC پالسی تا فرکانس 1 مگاهرتز و مستقیم DC صاف را دارند. این گروه کلید محافظ جان نیز در انواع 2 پل و 4 پل ارائه می گردند. رنج جریان نامی از 16 تا 125 آمپر و رنج جریان نشتی A0.03 تا A0.3 بوده و ولتاژ کاری 230 تا 400 ولت است. همچنین مدلهای خاصی از این تیپ محافظ جان با قابلیت کار تا ولتاژ 500 ولت و یا رنج جریان نشتی تا 0.5 آمپر نیز وجود دارند.
لیست محصولات کلید محافظ جان تهران برق
