پریز برق یا سوکت تجهیزی است که یک دستگاه الکتریکی را به منبع برق متصل می کند. در ساختمان ها، دستگاه های الکتریکی معمولا در دیواره نصب می شوند، اما بسته به کاربری و شرایط محیطی می توانند در زمین هم نصب شوند. گاهی اوقات، آن ها در سقف برای برق رسانی به دستگاه هایی مانند درب گاراژها یا تابلوهای نیون در ویترین مغازه یافت می شوند. کشورهای مختلف اغلب دارای انواع مختلف پریز برق و ولتاژ هستند. آداپتورهای مختلفی برای تبدیل آن ها به یکدیگر وجود دارد. در ادامه به مبحث انواع پریز برق نیز می پردازیم:
همانطور که اشاره شد، خروجی ولتاژ در کشورها با یکدیگر متفاوت می باشد. خروجی ولتاژ برق داخلی در آمریکای شمالی ۱۲۰ ولت و در اروپا 240-220 ولت می باشد و بیشتر کشورها خروجی ولتاژ را مشابه یکی از این دو مقدار تامین می کنند. اندازه و شکل سوکت ها تا حد زیادی از در هر کشور متفاوت است. این تفاوت ولتاژ منجر به تغییر در طراحی مدار داخلی پریز برق نمی شود.
نحوه عملکرد برق رسانی پریز
ابتدا، برق توسط نیروگاه و خطوط برق به خانه شما آورده می شود و توسط یک قطع کننده مدار توزیع می شود.
مدارشکن یا دژنکتور توسط سیم کشی به هر یک از پریزهای خانه شما وصل شده است.
برخی از پریزهای استاندارد دارای سه سوراخ هستند. سوراخ شمت راست فاز، سوراخ سمت چپ نول و سومین سوراخ اتصال به زمین یا همان ارت می باشد. در برخی دیگر از پریزها به جای سوراخ سوم پین وجود دارد. فاز پریز به سیمی متصل می شود که جریان الکتریکی را تامین می کند و نول پریز به به سیمی متصل می شود که جریان الکتریکی را به جعبه دژنکتور یا همان مدار شکن برمی گرداند. وقتی چراغ یا هر وسیله برقی که به پریز وصل شده است را روشن می نمایید، فاز پریز به جریان الکتریکی اجازه می دهد تا وارد لامپ شده و روشن شود. در این حالت مدار کامل شده است.
مدارشکن یکی از سطوح محافظت در هر خانه می باشد. به این علت به آن مدار شکن می گویند که اگر جریان الکتریکی از حدی بالاتر رود، آن را متوقف می کند. سطح دیگر محافطت منازل همان قسمت ارت پریزها می باشد.
اگر در خانه های قدیمی زندگی می کنید، ممکن است پریزهای منزل شما دارای دو سوراخ و بدون اتصال زمین باشد. به دلیل این که دارا بودن ارت سطح حفاظتی را بالاتر می برد و این مورد در آن زمان ها نیازی نبوده، پریزهای قدیمی فاقد این مورد هستند. ارت پریز، تجهیزات و وسائل الکتریکی را در برابر نوسانات و مشکلات ولتاژ حفاطت می کند. همچنین باعث تثبیت ولتاژ و محافظت از افراد و تجهیزات در برابر شوک الکتریکی می شود.
برای مثال اگر وسیله ای را به پریز دو سوراخه وصل کنید، احتمال وقوع شوک الکتریکی بسیار زیاد می باشد. در لحظه اتصال دو شاخه به پریز، چون وسیله جریان زیادی می کشد ممکن است به تجهیز آسیب وارد شود.
حال اگر این موضوع برای پریزهای ارت دار باشد، سیم ارت یا زمین شوک را جذب کرده و جریان را به زمین خواهد برد که در آن به طور ایمن خنثی می شود.
انواع پریز برق و کاربرد آن ها
پریزها دارای انواع مختلفی هستند که تقریباً 15 نوع از آن ها مورد استفاده قرار می گیرند. از لحاظ جریانی به دو دسته تک فاز یا سه فاز تقسیم می شوند. هر کدام از انواع گفته شده خود می توانند به انواع دیگری تقسیم شوند. پریزهای ارت دار نوعی دیگری هستند که به دلیل حفاظت بالای آن ها در برابر شوک، در مکان های با رطوبت زیاد مانند حمام، سرویس بهداشتی، آشپزخانه و … استفاده می شود. اینع پریزها بسیار حساس هستند و در صورتی که جریان برگشتی از تجهیز اندکی تغییرات داشته باشد، سریعاً جریان الکتریکی را قطع خواهد کرد.
برای مثال، اگر از رادیو و یا خشک کن مو استفاده می کنید و در جایی که آب وجود دارد می افتد، الکتریسیته از سیم نول عبور می کند و به درون آب می رود و سپس وارد شما می شود و باعث می شود که یک شوک الکتریکی در بدن شما رخ دهد. اما پریز ارت دار، به طور خودکار جریان الکتریکی را قطع خواهد کرد و زندگی شما را حفظ می کند.
پریزهای ارت دار، به راحتی قابل تست هستند و می توان از صحت عملکرد درست آن ها اطمینان حاصل کرد. این نوع تجهیزات دارای دکمه تست و ریست هستند و با استفاده از این دکمه ها می توان متوجه شد که پریز نسبت به تغییرات جریان الکتریکی حساسیت دارد یا خیر.
