در خیلی از مواقع در صنعت ابهاماتی در مورد کنتاکتور و رله وجود دارد که شاید در برخی از جملات، حتی به جای یکدیگر استفاده شوند. در ادامه به مبحث تفاوت بین کنتاکتور و رله نیز می پردازیم:
1- رله: وسیله ای ست که توسط آن کنتاکت ها در یک مدار با تغییر شرایط در همان مدار یا مدارات مرتبط عمل می کند.
2- کنتاکتور: یک سوئیچ کنترل شونده به صورت الکتریکی می باشد که برای کلیدزنی یک مدار قدرت یا کنترل مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چه چیزی باعث تفاوت کنتاکتور از رله می شود؟
هر دو آن ها وظیفه عوض کردن حالت مدار را دارند اما:
1- ظرفیت بار
رله ها عموماً به عنوان حامل بار 10 آمپر یا کمتر ظبقه بندی می شوند، در حالی که یک کنتاکتور برای بارهای بزرگ تر از 10 آمپر استفاده می شوند.
استانداردهای کنتاکت های باز یا بسته
کنتاکتور تقریباً به طور انحصاری طراحی شده اند تا به صورت NO عمل کنند. از طرف دیگر رله ها به طور معمول با توجه به شرایط مورد نظر به صورت NO یا NC هستند. این به این معنی است که با یک کنتاکتور بدون تغذیه نمی توان هیگونه ارتباطی برقرار کرد، اما با یک رله به راحتی این کار امکان پذیر است.
2- کنتاکت های کمکی
کنتاکتورهای معمولاً با کنتاکتورهای کمکی نصب می گردند که می توانند به صورت NO یا NC باشند.، با این حال کنتاکت های کمکی برای عملکرهای اضافی مربوط به کنتاکت های اصلی مورد استفاده قرار می گیرند. برای مثال ممکن است کنتاکتور قدرت را به موتور منتق نماید، در حالی که کنتاکت های کمکی مدار کنترل استارتر موتور قرار دارد و عموماً برای روشن کردن یک نور آزمایشی که نشان دهنده فعال بودن موتور است، استفاده می شود.
3- ویژگی های ایمنی (فنر بار گذاری شده)
از آن جا که کنتاکتورها معمولاً حامل بارهای زیادی هستند، اغلب حاوی ویژگی های ایمنی اضافی می باشند، مانند فنر بار گذاری شده برای کمک به حصول اطمینان از این که به هنگام عدم وجود تغذیه، مدار کار نمی کند. این مسئله حایز اهمیت می باشد زیرا در شرایط بارهای زیاد، بر اثر حرارت زیاد کنتاکت ها می توانند به یکدیگر جوش داده شوند. این حالت می تواند موقعیت خطرناک یک مدار نشان دهد یعنی مدار باید غیر فعال گردد. فنر فشرده شده کنتاکت ها به بروز این کاهش می دهد و همچنین از این که تمامی مدارات به طور همزمان از کار افتاده اند نیز اطمینان حاصل می نماید. از آنجا که رله ها به طور معمول برای توان ها کمتر مرود استفاده قرار می گیرند، استفاده از فنر فشرده شده در آن ها رایج نیست.
4- ویژگی ها ایمنی (خاموش کردن آرک)
یکی دیگر از ویژگی های ایمنی که در کنتاکتورها معمول است، خاموش کردن جرقه (آرک) می باشد. خاموش کردن مغناطیسس جرقه یا آرک به وسیله طولانی کردن مسیر حرکت جرقه می باشد. اگر این فاصله بیشتر از انرژی و تغدیه مدار باشد، که انرژی بنواتد بر آن غلبه کند جرقه خاموش می شود. از آن جایی که رله ها برای بارهای زیاد طراحی نشده اند، خاموش کردن جرقه در رله ها جای نگرانی ندارد و متداول نیست.
5- ویژگی ها ایمنی (اضافه بار)
آخرین ویژگی این است که، کنتاکتورها معمولاً زمانی استفاده می شوند که اضافه باری در مدار به وجود آمده است و اگر جریان از آستانه تعیین شده تجاور کند، که زمان آن تقریباً 10 ثانیه می باشد، وارد عمل می شوند. این کار جهت کمک به تجهیزات پایین دست برای جلوگیری از وارد شدن آسیب به آن ها صورت می گیرد. اضافه بار در رله های حفاظتی به ندرت اتفاق می افتد.
عملکرد کنتاکتور در برابر رله
کنتاکتورها معمولاً برای کاربردهای 3 فاز ساخته و مورد استفاده قرار می گیرند و رله بیشتر در کاربردها تک فاز مورد استفاده قرار می گیرد. یک کنتاکتور دو قطب را بدون وجود یک مدار مشترک بین آن ها به یکدیگر متصل می کتد، ولی رله برای ارتصال به نقطه خنثی یک کنتاکت مشترک دارد. علاوه بر آن کنتاکتورها معمولاً برای رنج ولتاژ 1000 ولت به بالا رله ها برای رنج ولتاژ 250 ولت در نظر گرفته می شوند.
انتخاب کنتاکتور و رله برای کاربری مورد نظر شما
به هنگام انتخاب بین رله و کنتاکتور با توجه به موارد زیر می توانید گزینه مناسب را راحت تر تشخیص دهید:
چه زمانی از رله استفاده می شود:
- جریان 10 آمپر یا کمتر
- ولتاژ حداکثر 250 ولت AC
- تک فاز
چه زمانی از کنتاکتور استفاده می شود:
- جریان 9 آمپر یا بالاتر از آن
- ولتاژ حداکثر 1000 ولت AC
- تک فاز یا سه فاز
در نهایت شما باید به این عملکرد توجه داشته باشید که، برای هر مدار ممکن شرایط اضافه بار رخ دهد و تخلیه تغذیه و انرژی مدار شرایط خطرناکی را به وجود می آورد. در این موارد انتخاب کنتاکتور بهترین گزینه می باشد آن هم به دلیل ویژگی های ایمنی که قبلاً ذکر گردید. برای سوئیچینگ قدرت های پایین، جایی که ویژگی های کنتاکتور خیای کارآمد و ضروری نیست می توان از رله استفاده نمود که گزینه اقتصادی تری به حساب می آید.
